In veel gevallen wordt een WHOA-traject gestart door de schuldenaar. Maar wist u dat ook schuldeisers, aandeelhouders en zelfs ondernemingsraden en personeelsvertegenwoordigingen een WHOA-procedure kunnen starten? Als zij dit doen, moeten zij de rechtbank verzoeken om een herstructureringsdeskundige aan te wijzen.

Er zijn 2 hoofdredenen waarom een schuldenaar de rechtbank verzoekt om een herstructureringsdeskundige aan te wijzen, namelijk:

• Voorkomen van iedere schijn van belangenvermenging.
• Vertrouwen in het proces creëren en zo de slagingskans van het akkoord vergroten. 

Ook het bestuur van een schuldenaar-vennootschap is bevoegd om een verzoek in te dienen bij de rechtbank voor een herstructureringsdeskundige. Hiermee voorkomt het bestuur dat het klem komt te zitten in een belangenconflict tussen aandeelhouders en schuldeisers. Het bestuur heeft om die reden niet de goedkeuring nodig van aandeelhouders. 

De WHOA is voornamelijk bedoeld om de belangen van de onderneming te beschermen tegen onwillige schuldeisers en aandeelhouders. Als zij een reddingspoging voor de onderneming blokkeren dan heeft het aanwijzen van een herstructureringsdeskundige een meerwaarde. Ook wanneer de schuldenaar geen of onvoldoende actie onderneemt. Met een herstructureringsdeskundige kan een dreigend faillissementsscenario dat hieruit ontstaat worden voorkomen.

Zoals u leest kunnen veel partijen om uitlopende redenen een herstructureringsdeskundige aanvragen bij de rechtbank. Ook als meerdere stakeholders wanvertrouwen hebben in het bestuur, biedt een herstructureringsdeskundige uitkomst. Als bijvoorbeeld voor de onafhankelijkheid van het bestuur wordt gevreesd, dan verhelpt een onafhankelijke herstructureringsdeskundige de vrees voor misbruik. Daarmee vergroot je het vertrouwen in het proces en dus de slagingskans.

Een verzoek tot het aanwijzen van een herstructureringsdeskundige wordt toegewezen als de onderneming voldoet aan het insolventiecriterium. Dit houdt in dat het aannemelijk is dat de onderneming haar schulden op korte term niet meer kan betalen. Het verzoek wordt toegewezen als het verzoek is ingediend door de schuldenaar of wordt ondersteund door de meerderheid van de crediteuren. 

Als blijkt dat de belangen van gezamenlijke schuldeisers niet worden behartigd, dan kan het verzoek voor de aanwijzing van een herstructureringsdeskundige worden afgewezen. Bijvoorbeeld als een individuele schuldeiser een kansrijk herstructureringstraject vertraagt om een betere positie voor zichzelf te bewerkstelligen. 

De herstructureringsdeskundige is altijd 100% afhankelijk. De verzoeker draagt namelijk een lijst aan van minimaal 2 en maximaal 3 kandidaten waaruit de rechtbank een keuze maakt. Belangrijk: zodra de rechtbank een herstructureringsdeskundige heeft aangesteld, mag de schuldenaar zelf geen akkoord meer aanbieden. Hij mag wel een akkoord voorbereiden en de herstructureringsdeskundige verzoeken om dit voor te leggen. 

De aanwijzing van de herstructureringsdeskundige eindigt bij homologatie van het akkoord, tenzij de rechtbank bepaalt dat deze nog een bepaalde termijn voortduurt. Daarnaast kan de rechtbank te allen tijde een herstructureringsdeskundige ontslaan, zowel op verzoek van de herstructureringsdeskundige zelf als één of meerdere schuldeisers dan wel ambtshalve.

Na aanwijzing van de herstructureringsdeskundige onderzoekt deze of een akkoord haalbaar is. Zodra blijkt dat het niet mogelijk is om een akkoord aan te bieden, informeert de herstructureringsdeskundige de rechtbank en verzoekt deze om zijn aanstelling in te trekken.

Als de herstructureringsdeskundige ziet dat een akkoord wel mogelijk is, dan wordt een klassenindeling gemaakt en de inhoud van het akkoord bepaald. De primaire taak van de herstructureringsdeskundige is het akkoord voorbereiden en het traject in gang zetten dat moet leiden tot homologatie. Daarnaast legt de herstructureringsdeskundige het akkoord voor aan de stemgerechtigde schuldeisers en aandeelhouders. Als de schuldenaar een MKB-bedrijf is, kan de herstructureringsdeskundige die stap alleen zetten met toestemming van de schuldenaar. Als tenminste 1 klasse van schuldeisers of aandeelhouders heeft ingestemd met het akkoordvoorstel, kan de herstructureringsdeskundige een homologatieverzoek indienen. We kennen 3 voorbeelden wanneer verzoeken alleen ingediend kunnen worden met toestemming van het bestuur: 

• als de herstructureringsdeskundige is aangewezen op verzoek van een ander dan de schuldenaar; en/of
• als niet alle klassen hebben ingestemd met het akkoord; en/of 
• als de schuldenaar een MKB-bedrijf is.

Van de herstructureringsdeskundige wordt verwacht dat hij zijn taak doeltreffend, onpartijdig en onafhankelijk uitoefent. Om zijn taak goed te kunnen vervullen, biedt de WHOA de herstructureringsdeskundige een aantal instrumenten. Hieronder vindt u de 6 bevoegdheden van de herstructureringsdeskundige:  

• Toegang tot de volledige bedrijfsadministratie en alle overige relevante bedrijfsinformatie. De herstructureringsdeskundige mag deze informatie alleen delen met anderen voor zover dit noodzakelijk is in het kader van de totstandkoming van het akkoord. Ook doet hij er verstandig aan om afspraken te maken over de geheimhouding van deze informatie.
• Gevraagd en ongevraagd alle inlichtingen en medewerking krijgen van de onderneming en de direct betrokkenen dat nodig is om zijn taak goed te kunnen vervullen (denk daarbij aan de bestuurder(s), de aandeelhouders, de commissarissen en de werknemers).
• Verzoeken om een afkoelingsperiode.
• Lopende overeenkomsten herstructureren. 
• Geschillen aan de rechter voorleggen om meer zekerheid te krijgen over (de uitkomst van) de stemming over het akkoord.
• De rechter vragen om voorzieningen te treffen om de belangen van de betrokken schuldeisers en aandeelhouders te waarborgen. 

Belangrijk! De schuldenaar behoudt zelf de controle over de onderneming terwijl de akkoordprocedure loopt. De WHOA spreekt dan van de zogenoemde ‘debtor in posession’. De schuldenaar blijft daarmee ook uitsluitend bevoegd om zijn onderneming voort te zetten. Het is van belang dat de schuldenaar de herstructureringsdeskundige op de hoogte houdt over hoe de onderneming er financieel voor staat. De herstructureringsdeskundige weet daardoor hoe lang er nog voldoende liquide middelen zijn om de onderneming en daarmee het akkoordtraject voort te zetten. Het is dus cruciaal dat het bestuur en de herstructureringsdeskundige goed samenwerken.

De herstructureringsdeskundige is de spin in het web voor het ontwerpen en aanbieden van een akkoord als een schuldenaar dit niet zelf doet. De herstructureringsdeskundige is meer dan een toeschouwer, maar blijft een relatieve buitenstaander. Het is daarom de taak van de herstructureringsdeskundige om de onderneming tot in de puntjes te doorgronden, zodat een passend akkoord tot stand komt. Ook als schuldenaar is het van belang om de rol van de herstructureringsdeskundige goed voor ogen te hebben. De samenwerking tussen het bestuur en de herstructureringsdeskundige bepaalt immers het succes van het akkoord.